1 Ekim 2023’de Başlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması: Hava Kirliliği ve Çevresel Etkileşimler

1 Ekim 2023’de başlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), sadece karbon emisyonları ile değil, aynı zamanda hava kirliliğiyle mücadelede de önemli bir adım olmuştur. İklim değişikliği ile mücadelede atılan her adım aynı zamanda yerel hava kalitesini iyileştirebileceğini göstermektedir.

Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın bir parçası olarak hayata geçirilen SKDM, Avrupa Birliği’nin 2030 yılında karbon emisyonlarını yüzde 50 oranında düşürmeyi ve 2050 yılında tamamen karbonsuz hale gelmeyi hedeflediği büyük bir çabanın parçasıdır. SKDM, bu yıl pilot raporlama uygulamasıyla başlayacak ve 2026 yılından itibaren devreye girecektir. İthalatçılar için ilk raporlama dönemi ise 31 Ocak 2024’te sona erecek.

Firmaların karbon ayak izini hesaplamaya başlamak, emisyon kaynaklarının belirlenmesini, doğru verilerin toplanmasını ve 2026 yılına kadar ayak izi hesaplama sistemine uyum sağlanmasını içermektedir. Bu süreç, firmaların çevresel sorumluluk almalarını, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarını ve etkin çevre politikaları geliştirmelerini desteklemektedir.

SKDM, başlangıçta demir-çelik, gübre, alüminyum ve çimentoya uygulanacak olsa da, zamanla AB’ye ihraç edilen bütün ürünleri kapsayacak. 

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin 2022 İhracat Raporu’na göre Rusya, Çin, Türkiye, İngiltere, Güney Kore, Hindistan, Brezilya, ABD ve Mısır, bahsedilen sektörlerde en büyük ihracatçılar olması sebebiyle tedbirden hemen etkilenecek ülkelerin başında geliyor.

Türk sanayisi de, çevre dostu üretim ve yenilenebilir enerji kullanımıyla küresel iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunarak yeşil dönüşüme uyum sağlama çabasındadır. Bu girişimler, doğal kaynakları koruma ve enerji verimliliğini artırma hedefiyle ekonomik rekabetçiliği artırırken çevresel etkileri azaltmayı amaçlamaktadır.

Karbon Ticaretinin Hava Kalitesi İyileştirme Etkisi

Karbon ticareti politikası, karbon emisyonlarını azaltmayı amaçlayan piyasa temelli bir araçtır ve aynı zamanda birleşik bir hava kalitesi iyileştirme etkisi sağlaması düşünülmektedir.

Hava kirliliği özellikle savunmasız nüfus gruplarını orantısız bir şekilde etkilediği için günümüzde insanlık için en kritik sağlık problemlerinden biridir. Fosil yakıtların yakılması, sadece yerel hava kirliliğine değil, aynı zamanda küresel iklim değişikliğine de katkıda bulunmaktadır. Genellikle iklim değişikliği ve hava kirliliği, aynı kaynakları paylaşmaktadır. İyi tasarlanmış karbon fiyatlandırma politikaları, fosil yakıt tüketimini azaltması düşünülmektedir. Bu politikalar, sera gazı emisyonlarını ve yerel hava kirleticilerini azaltma amacıyla aynı anda etkili olacaktır. Politika yapıcılar, istenmeyen sonuçları en aza indirirken iklim ve hava kirliliği politikaları arasındaki sinerjiyi maksimize etmek için bu bağlantıları dikkate almalıdır.

Aşağıdaki grafikte, yerel hava kirliliği maliyetleri, iklim hasar maliyetleri ve KDV’yi içeren fiyatlarla kömür tüketici fiyatı karşılaştırılmaktadır. Gösterildiği gibi, hava kirliliği hasar maliyetleri, değerlendirilen ülkelerin yarısından fazlasında küresel ısınma maliyetlerini aşmaktadır. Araştırmalar, hava kirliliği maliyetlerinin küresel ısınma maliyetlerini aştığı herhangi bir ülkede, yan hava kirliliği azaltma faydalarının ton başına 40 ABD Doları üzerinde olacağını göstermektedir.

Grafik: 2013 yılında seçili ülkelerde GJ başına ABD Doları cinsinden düzeltici kömür vergisi tahminleri

Çin, 2013 yılında başlattığı bölgesel karbon ticareti pilot programlarıyla beraber, karbon emisyonlarını azaltmayı hedefleyen önemli bir adım attı. Bu programlar, sadece sera gazlarının azalmasını değil, aynı zamanda genel hava kalitesinin iyileştirilmesine de katkıda bulunmaktadır. Çin’in ulusal karbon pazarı, 2013 yılında 0.3 milyon ton olan ticaret hacmini, 2020’de 43.4 milyon tona çıkararak dikkat çekici bir başarı elde etti. Karbon emisyonları haricinde hava kirleticilerin trendine bakıldığında bu program sadece seragazı azaltımında kalmayıp aynı zamanda PM2.5 ve PM10 gibi partikül maddeleri azaltarak genel hava kalitesine de olumlu etkiler sağladığı görülmüştür.

Bu programlar, endüstriyel CO2 emisyonlarını %24.2 oranında düşürebildiği gibi, günlük karbon işlem hacmindeki artışların PM2.5’te %0.23 ve PM10’da %0.26’lık azalmalara yol açtığını göstermektedir. Ayrıca bu piyasanın SO2 gibi diğer hava kirleticilerini ve hava kalitesi endeksini önemli ölçüde azaltabileceği de belirtilmektedir. Bu veriler, Çin’in karbon ticaretindeki başarısının sadece iklim değişikliğiyle değil, aynı zamanda insan sağlığı ve çevre kalitesiyle de doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu tür inovasyonlar ve politika önlemleri, diğer ülkeler için de örnek teşkil ederek küresel çapta hava kalitesini artırmak için ilham kaynağı olmalıdır.

Kaynaklar:

Ata, B. (2023). Türk İhracatçıları İçin Karbon Düzenlemesi: SKDM 1 Ekim’de Başlıyor. Yeşil Haber.

Karbon Fiyatlandırma Liderlik Koalisyonu. (2019). KarbonFiyatlandırması, İklim Değişikliği ve Hava Kalitesi.

Metecan, M. D. (2023). SDKM 1 Ekim’de Başlıyor. Türkiye Gazetesi.

Orhun, A. (2023). Karbonda Uzlaşma Tamam Şimdi İcraat Başlıyor. İstanbul Ticaret Gazetesi.

Weng, Z., Liu, T., Wu, Y., & Cheng, C. (2022). Çin’deki Karbon Ticareti Pilot Programlarının Hava Kalitesi İyileştirme Etkisi Ve Gelecekteki Katkıları. Enerji Politikası, 170.

Son Yazılar

Santorini'deki Volkanik Aktivite: Endişeler ve Olası Etkiler
Santorini'deki Volkanik Aktivite: Endişeler ve Olası Etkiler

Son günlerde sosyal medyada, haberlerde herkesin konuştuğu bir konu var: Yunanistan’daki depremler ve olası volkanik patlama riski. Ege Denizi’nde, özellikle Santorini çevresinde yaşanan yoğun deprem aktivitesi, bölgede yaşayanl...

Daha fazla oku
Endüstriyel Emisyonların Yönetimi: Sanayi için Yeni Dönem 
Endüstriyel Emisyonların Yönetimi: Sanayi için Yeni Dönem 

14 Ocak 2025’te yayımlanan Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği, Türk sanayisinde yeşil dönüşümün yeni bir dönemini başlatıyor. Bu yönetmelikle birlikte hayatımıza giren “Sanayide Yeşil Dönüşüm Belgesi” (SYD...

Daha fazla oku
İstanbul'da Artan Hava Kirliliğinin Göstergesi: SMOG
İstanbul'da Artan Hava Kirliliğinin Göstergesi: SMOG

İstanbul’da hava kirliliği her geçen gün daha da tehlikeli boyutlara ulaşıyor. Bu kirliliğin önemli bir göstergesi olarak 4-8 Kasım tarihlerinde şehirde sis kirliliği (smog) etkili oldu. Halkın çoğunluğunun farkında olmadığı...

Daha fazla oku
Çimento Sektörünün Kritik Dönüşümü
Çimento Sektörünün Kritik Dönüşümü

Çimento üretimi, modern inşaat sektörünün temel taşlarından biri olmasına rağmen, çevresel ve sağlık etkileri nedeniyle küresel ölçekte tartışmaların odağında yer almaktadır. Bu durum, sürdürülebilir üretim ve çevre yöneti...

Daha fazla oku
Sürdürülebilirlik Nedir?:  Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Çevresel Yönetim
Sürdürülebilirlik Nedir?: Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Çevresel Yönetim

Sürdürülebilirlik, bir şeyin mevcut durumunu koruyabilmesi veya kendini yenileyebilme kapasitesine sahip olması anlamına gelir. Bu kavram, zamanla daha geniş bir anlam kazanarak gelecek nesillere ekolojik, ekonomik ve sosyal açıdan sürdür...

Daha fazla oku
Türkiye'de Hava Kirliliği: Bölgesel Eşitsizlikler ve Algı Farklılıkları
Türkiye'de Hava Kirliliği: Bölgesel Eşitsizlikler ve Algı Farklılıkları

Hava kirliliği, küresel ölçekte halk sağlığı için en büyük çevresel tehditlerin başında gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, her yıl hava kirliliği nedeniyle milyonlarca insan hayatını kaybetmekte ve bu to...

Daha fazla oku
Emisyon ve İmisyon Ölçümleri
Emisyon ve İmisyon Ölçümleri

Hava kirliliği ile ilgili tartışmalar genellikle emisyon üzerine, yani kirleticilerin ne kadarının atmosfere salındığına odaklanır. Fakat hava kirliliğinin çevreye ve insan sağlığına olan etkilerini tam anlamıyla kavrayabilmek iç...

Daha fazla oku
Temiz Hava Bölgesi Nedir?
Temiz Hava Bölgesi Nedir?

Clean Air Zone (Temiz Hava Bölgesi), hava kalitesini iyileştirmek ve kirliliği azaltmak amacıyla uygulanan kısıtlamalar ve düzenlemeler dizisini kapsayan belirli bir alandır. Bu bölgelerde belirli emisyon standartlarını karşılamayan ara...

Daha fazla oku
Uçucu Organik Bileşikler (UOB/VOC): Görünmez Tehlike
Uçucu Organik Bileşikler (UOB/VOC): Görünmez Tehlike

Uçucu Organik Bileşikler (UOB) yani VOC’ler modern yaşamın görünmez ama önemli bir parçasıdır. Oda sıcaklığında kolayca buharlaşabilen bu karbon içeren kimyasal bileşikler, günlük hayatımızda farkında olmadan sürekli maruz ka...

Daha fazla oku
Metan ve İklim Değişikliği: Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme
Metan ve İklim Değişikliği: Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme

İklim değişikliği, günümüzün en acil çevre sorunlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Bu bağlamda sera gazları arasında çoğunlukla karbondioksit üzerine odaklanılsa da, metan gazının rolü giderek daha fazla dikkat çekiyor...

Daha fazla oku