1 Ekim 2023’de BaÅŸlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması: Hava KirliliÄŸi ve Çevresel EtkileÅŸimler

1 Ekim 2023’de baÅŸlayan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), sadece karbon emisyonları ile deÄŸil, aynı zamanda hava kirliliÄŸiyle mücadelede de önemli bir adım olmuÅŸtur. Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸi ile mücadelede atılan her adım aynı zamanda yerel hava kalitesini iyileÅŸtirebileceÄŸini göstermektedir.

Avrupa YeÅŸil Mutabakatı’nın bir parçası olarak hayata geçirilen SKDM, Avrupa BirliÄŸi’nin 2030 yılında karbon emisyonlarını yüzde 50 oranında düşürmeyi ve 2050 yılında tamamen karbonsuz hale gelmeyi hedeflediÄŸi büyük bir çabanın parçasıdır. SKDM, bu yıl pilot raporlama uygulamasıyla baÅŸlayacak ve 2026 yılından itibaren devreye girecektir. Ä°thalatçılar için ilk raporlama dönemi ise 31 Ocak 2024’te sona erecek.

Firmaların karbon ayak izini hesaplamaya başlamak, emisyon kaynaklarının belirlenmesini, doğru verilerin toplanmasını ve 2026 yılına kadar ayak izi hesaplama sistemine uyum sağlanmasını içermektedir. Bu süreç, firmaların çevresel sorumluluk almalarını, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarını ve etkin çevre politikaları geliştirmelerini desteklemektedir.

SKDM, baÅŸlangıçta demir-çelik, gübre, alüminyum ve çimentoya uygulanacak olsa da, zamanla AB’ye ihraç edilen bütün ürünleri kapsayacak. 

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin 2022 İhracat Raporu’na göre Rusya, Çin, Türkiye, İngiltere, Güney Kore, Hindistan, Brezilya, ABD ve Mısır, bahsedilen sektörlerde en büyük ihracatçılar olması sebebiyle tedbirden hemen etkilenecek ülkelerin başında geliyor.

Türk sanayisi de, çevre dostu üretim ve yenilenebilir enerji kullanımıyla küresel iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunarak yeşil dönüşüme uyum sağlama çabasındadır. Bu girişimler, doğal kaynakları koruma ve enerji verimliliğini artırma hedefiyle ekonomik rekabetçiliği artırırken çevresel etkileri azaltmayı amaçlamaktadır.

Karbon Ticaretinin Hava Kalitesi Ä°yileÅŸtirme Etkisi

Karbon ticareti politikası, karbon emisyonlarını azaltmayı amaçlayan piyasa temelli bir araçtır ve aynı zamanda birleşik bir hava kalitesi iyileştirme etkisi sağlaması düşünülmektedir.

Hava kirliliği özellikle savunmasız nüfus gruplarını orantısız bir şekilde etkilediği için günümüzde insanlık için en kritik sağlık problemlerinden biridir. Fosil yakıtların yakılması, sadece yerel hava kirliliğine değil, aynı zamanda küresel iklim değişikliğine de katkıda bulunmaktadır. Genellikle iklim değişikliği ve hava kirliliği, aynı kaynakları paylaşmaktadır. İyi tasarlanmış karbon fiyatlandırma politikaları, fosil yakıt tüketimini azaltması düşünülmektedir. Bu politikalar, sera gazı emisyonlarını ve yerel hava kirleticilerini azaltma amacıyla aynı anda etkili olacaktır. Politika yapıcılar, istenmeyen sonuçları en aza indirirken iklim ve hava kirliliği politikaları arasındaki sinerjiyi maksimize etmek için bu bağlantıları dikkate almalıdır.

AÅŸağıdaki grafikte, yerel hava kirliliÄŸi maliyetleri, iklim hasar maliyetleri ve KDV’yi içeren fiyatlarla kömür tüketici fiyatı karşılaÅŸtırılmaktadır. GösterildiÄŸi gibi, hava kirliliÄŸi hasar maliyetleri, deÄŸerlendirilen ülkelerin yarısından fazlasında küresel ısınma maliyetlerini aÅŸmaktadır. AraÅŸtırmalar, hava kirliliÄŸi maliyetlerinin küresel ısınma maliyetlerini aÅŸtığı herhangi bir ülkede, yan hava kirliliÄŸi azaltma faydalarının ton başına 40 ABD Doları üzerinde olacağını göstermektedir.

Grafik: 2013 yılında seçili ülkelerde GJ başına ABD Doları cinsinden düzeltici kömür vergisi tahminleri

Çin, 2013 yılında baÅŸlattığı bölgesel karbon ticareti pilot programlarıyla beraber, karbon emisyonlarını azaltmayı hedefleyen önemli bir adım attı. Bu programlar, sadece sera gazlarının azalmasını deÄŸil, aynı zamanda genel hava kalitesinin iyileÅŸtirilmesine de katkıda bulunmaktadır. Çin’in ulusal karbon pazarı, 2013 yılında 0.3 milyon ton olan ticaret hacmini, 2020’de 43.4 milyon tona çıkararak dikkat çekici bir baÅŸarı elde etti. Karbon emisyonları haricinde hava kirleticilerin trendine bakıldığında bu program sadece seragazı azaltımında kalmayıp aynı zamanda PM2.5 ve PM10 gibi partikül maddeleri azaltarak genel hava kalitesine de olumlu etkiler saÄŸladığı görülmüştür.

Bu programlar, endüstriyel CO2 emisyonlarını %24.2 oranında düşürebildiÄŸi gibi, günlük karbon iÅŸlem hacmindeki artışların PM2.5’te %0.23 ve PM10’da %0.26’lık azalmalara yol açtığını göstermektedir. Ayrıca bu piyasanın SO2 gibi diÄŸer hava kirleticilerini ve hava kalitesi endeksini önemli ölçüde azaltabileceÄŸi de belirtilmektedir. Bu veriler, Çin’in karbon ticaretindeki baÅŸarısının sadece iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle deÄŸil, aynı zamanda insan saÄŸlığı ve çevre kalitesiyle de doÄŸrudan iliÅŸkili olduÄŸunu göstermektedir. Bu tür inovasyonlar ve politika önlemleri, diÄŸer ülkeler için de örnek teÅŸkil ederek küresel çapta hava kalitesini artırmak için ilham kaynağı olmalıdır.

Kaynaklar:

Ata, B. (2023). Türk Ä°hracatçıları İçin Karbon Düzenlemesi: SKDM 1 Ekim’de BaÅŸlıyor. YeÅŸil Haber.

Karbon Fiyatlandırma Liderlik Koalisyonu. (2019). KarbonFiyatlandırması, İklim Değişikliği ve Hava Kalitesi.

Metecan, M. D. (2023). SDKM 1 Ekim’de BaÅŸlıyor. Türkiye Gazetesi.

Orhun, A. (2023). Karbonda UzlaÅŸma Tamam Åžimdi Ä°craat BaÅŸlıyor. Ä°stanbul Ticaret Gazetesi.

Weng, Z., Liu, T., Wu, Y., & Cheng, C. (2022). Çin’deki Karbon Ticareti Pilot Programlarının Hava Kalitesi Ä°yileÅŸtirme Etkisi Ve Gelecekteki Katkıları. Enerji Politikası, 170.

Son Yazılar

Emisyon ve İmisyon Ölçümleri
Emisyon ve İmisyon Ölçümleri

Hava kirliliği ile ilgili tartışmalar genellikle emisyon üzerine, yani kirleticilerin ne kadarının atmosfere salındığına odaklanır. Fakat hava kirliliğinin çevreye ve insan sağlığına olan etkilerini tam anlamıyla kavrayabilmek iç...

Daha fazla oku
Temiz Hava Bölgesi Nedir?
Temiz Hava Bölgesi Nedir?

Clean Air Zone (Temiz Hava Bölgesi), hava kalitesini iyileÅŸtirmek ve kirliliÄŸi azaltmak amacıyla uygulanan kısıtlamalar ve düzenlemeler dizisini kapsayan belirli bir alandır. Bu bölgelerde belirli emisyon standartlarını karşılamayan araÃ...

Daha fazla oku
Uçucu Organik Bileşikler (UOB/VOC): Görünmez Tehlike
Uçucu Organik Bileşikler (UOB/VOC): Görünmez Tehlike

Uçucu Organik Bileşikler (UOB) yani VOC’ler modern yaşamın görünmez ama önemli bir parçasıdır. Oda sıcaklığında kolayca buharlaşabilen bu karbon içeren kimyasal bileşikler, günlük hayatımızda farkında olmadan sürekli maruz ka...

Daha fazla oku
Metan ve İklim Değişikliği: Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme
Metan ve İklim Değişikliği: Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme

İklim değişikliği, günümüzün en acil çevre sorunlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Bu bağlamda sera gazları arasında çoğunlukla karbondioksit üzerine odaklanılsa da, metan gazının rolü giderek daha fazla dikkat çekiyor...

Daha fazla oku
Kentsel Dönüşümde Toz Kontrolü
Kentsel Dönüşümde Toz Kontrolü

Kentsel dönüşüm, şehirlerin yaşam kalitesini artırmak, altyapıyı güçlendirmek ve çevresel sürdürülebilirliği sağlamak için önemli bir araçtır. Ancak bu süreçlerde meydana gelen toz faaliyetleri, çevre ve insan sağlığı üze...

Daha fazla oku
Trafik Sıkışıklığı ve Hava Kirliliği: Tıkanıklık Fiyatlandırması Çözüm Olabilir mi?
Trafik Sıkışıklığı ve Hava Kirliliği: Tıkanıklık Fiyatlandırması Çözüm Olabilir mi?

Günümüzde, şehirlerde yaşayan bireylerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri trafik sıkışıklığı ve buna bağlı olarak artan hava kirliliği olarak öne çıkmaktadır. Bu sorunlar ekonomik kayıpların yanı sıra çevresel ve...

Daha fazla oku
Siyah Karbon: Küresel Isınma ve Sağlık Üzerindeki Etkileri
Siyah Karbon: Küresel Isınma ve Sağlık Üzerindeki Etkileri

Güneş ışığını emerek atmosferi ısıtmasıyla tanınan siyah karbon, buzulların erimesinden ekstrem hava olaylarına kadar birçok olumsuz etkiye yol açıyor. Siyah Karbon Nedir? Siyah karbon, fosil yakıtların, biyoyakıtların ve biyokü...

Daha fazla oku
Toz Taşınımı Nedir?
Toz Taşınımı Nedir?

Toz taşınımı, atmosferdeki toz partiküllerinin hareket etmesi veya taşınması sürecidir. Bu partiküller genellikle rüzgar, termal hareketler, fırtınalar veya insan etkisiyle atmosferde taşınabilirler. Toz taşınımı, genellikle çöll...

Daha fazla oku
Sera Gazları ve Hava Kirleticileri
Sera Gazları ve Hava Kirleticileri

İklim değişikliği, günümüzde insanlığın karşılaştığı en büyük küresel sorunlardan biridir ve kökeni sanayi devriminden bu yana fosil yakıtların aşırı kullanımı, endüstrileşme, arazi kullanımındaki değişiklikler, orman...

Daha fazla oku
Avrupa Birliği ve ABD Hava kalitesi Standartlarını Güncelledi
Avrupa Birliği ve ABD Hava kalitesi Standartlarını Güncelledi

Hava kirliliÄŸi, günümüzde dünya çapında çevresel saÄŸlık sorunlarının en önde gelen nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Bu kritik durumu ele alarak, hem Avrupa BirliÄŸi (AB) hem de Amerika BirleÅŸik Devletleri (ABD) gibi kÃ...

Daha fazla oku