Yeni İklim Politikaları-Yeşil OSB

Temiz havanın solunabileceÄŸi bir ortamda yaÅŸamak en temel insan haklarından biridir. Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre dünya nüfusunun %99’u kirli hava soluyor (URL 1). Hava kirliliÄŸinden kaynaklanan saÄŸlık sorunlarının başında astım, alerji gibi solunum rahatsızlıkları gelmektedir ve bu maruziyetin etkileri sadece günümüzde deÄŸil, gelecek nesilleri de kapsamaktadır. Antropojenik faaliyetler çevresel hava kirliliÄŸinin ana nedenidir. Temiz enerji kaynağı kullanmayan ya da fabrika bacalarında filtre bulunmayan endüstriyel tesisler, hava kirliliÄŸinin en önemli nedenleri arasındadır. Endüstriyel tesislerin emisyon azaltımında YeÅŸil OSB önemli bir adımdır.

Mersin, Tarsus Organize Sanayi Bölgesi (MTSO)

Çevresel sistemlerin insan kaynaklı kirliliği, sanayi devrimi dönemine kadar uzanır ancak bu durum kendini bariz bir şekilde 19. yüzyılın ortalarında göstermiştir (Moiseenko, et al, 2012). Çünkü Sanayi Devrimi ve ona paralel gelişen teknoloji ile insanoğlu doğayı hâkimiyeti altına almış ve doğanın dengesi üzerinde söz sahibi olmaya başlamıştır (Menteşe, 2017). Sanayileşme, kentleşme ve hızlı nüfus artışı çevre sorunlarına neden olan en önemli etkenlerdir (Keleş, 2015). 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar çevresel sorunlara ilgisi olmayan insanoğlu, çevreye olan hakimiyetini kanıtladığını sandığı anda çevrenin olumsuz yanıtıyla karşılaşmıştır (Altıkat,vd., 2011). Çevre sorunlarının başında gelen hava kirliliği, ülkeleri birbirlerine karşı sorumlu kılan en bağlayıcı kirlilik türü olmuştur (Menteşe, 2017). Kirliliği önlemek için dünya çapında sürdürülmesi gereken kapsamlı bir mücadele gerekmektedir.

Sektörlere Göre Küresel Sera Gazı Emisyonları, 2016 (URL 2)

Sera gazı emisyonları içinde %76’lik bir oranla en yüksek paya sahip olan karbondioksit, azaltılması gereken başlıca gazdır (URL 3). Ancak enerji üretimi ve sanayi sektörleri başta olmak üzere dünyadaki büyük ekonomiler karbondioksit salınımına bağlı bir gelişim sergilemektedir.

Sanayi kaynaklı en yaygın hava kirletici parametrelerini metan (CH4), kükürt dioksit (SO2), partikül maddeler (PM) ve azot oksitler (NO ve NO2) ve bunların yanı sıra uçucu organik bileşikler (NMVOC’ler) ve kadmiyum (Cd), kurşun (Pb) ve cıva (Hg) dahil ağır metaller oluşturmaktadır (Munsif vd., 2021). Sera gazları bugün Dünyanın en büyük sorunlarından biri olan iklim değişikliğini de tetiklemektedir. 2016 yılında yürürlüğe giren Paris İklim Anlaşması ile yeni iklim politikası doğrultusunda sera gazı emisyonlarının azaltımı için yeni eylem planlarının hazırlanacak sektörler arasında, iklim değişikliğine en büyük etkiye neden olan sanayi sektörü başta gelmektedir.

1850–2040 Yılları Arasındaki Küresel Karbondioksit Emisyonları (URL 3)

İklim değişikliğiyle mücadelede küresel çapta bir öncü olmayı planlayan Avrupa Birliği (AB), 11 Aralık 2019 tarihinde Avrupa Yeşil Mutabakatını yayınlayarak iklimin ve çevrenin korunmasını odak alan yeni bir büyüme modeline geçmiştir. Bu yeni dönem Yeşil Düzen olarak da adlandırılmaktadır. Bu düzen pak, döngüsel bir ekonomi benimseyerek kaynakların verimli kullanımını artırmayı, biyolojik çeşitliliği geri kazanmayı ve kirliliği azaltmayı öngörüyor (Avrupa Komisyonu, 2015). Küresel endüstri, tedarik zinciri boyunca başta karbondioksit (CO2) ve metan (CH4) olmak üzere sera gazı emisyonlarını azaltarak ve ortadan kaldırarak karbondan arındırmalıdır.

Türkiye’nin 2053 net sıfır taahhüdünü gerçekleştirmek için ulaştırma, gıda, tarım, sanayi, altyapı başta olmak üzere bütün politikaların iklimin ve çevrenin korunması ekseninde şekillendirilmesi gerekmektedir.

IPCC’nin 2021 raporuna göre Türkiye en fazla sera gazı üreten ülkeler arasında ise 16. sırada yer almakta ve karbon emisyon salınımını her geçen yıl arttırmaktadır (IPCC, 2021).

Türkiye’nin sera gazı envanteri sonuçlarına göre, 2020 yılı toplam sera gazı emisyonu bir önceki yıla göre %3,1 artarak 523,9 milyon ton (Mt) CO2 eşdeğeri olarak hesaplandı. Bunun %70,2’i enerji, %14’ü tarım, %12’ endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, %3,1’i de atıktan kaynaklanmaktadır (Türk İstatistik Kurumu, 2020). İhracatının %48’i Avrupa ile gerçekleşen Türkiye için sınırda karbon düzenleme mekanizması önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Yeşil OSB, Dünya Bankası Grubu tarafından desteklenen ve Türkiye’de Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen bir projedir. OSB’lerin çevresel, ekonomik, sosyal ve yönetim performanslarının iyileştirilmesi ve bu konuda kalıcı çözümler üretilmesini amaçlayan projede yeşil rekabetçiliğin de artırılması isteniyor.

Ulusal Katkılara Dayalı Olarak 2030’da KiÅŸi Başına Düşen Tahmini Emisyon DeÄŸerleri (URL4)

Temiz ve döngüsel bir ekonomi için sanayiyi harekete geçirerek sıfır kirlilik hedefi koyulan Yeşil OSB’ler bu kapsamda, suların mikroplastik ve kimyasallardan arındırılması; hava kalitesinin düzenli olarak takip edilmesi, büyük endüstriyel tesislerden kaynaklanan kirliliğin azaltılmasına ilişkin önlemler alınacaktır. Yeşil OSB projesi kapsamında gerekli finansman desteği alabilmesi için Dünya Bankası’nın çevresel ve sosyal standartlarını yerine getirmesi gerekmektedir (T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2021). OSB’ler proje faaliyetlerinden kaynaklanan kirliliği en aza indirerek insan sağlığı ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri önlemek veya en aza indirmek; kısa ve uzun ömürlü iklim kirleticilerinin projeyle ilgili emisyonlarını önlemek veya en aza indirmek zorundadır.

Sanayinin yoğunlaşarak kümelendiği alanlarda kurulan OSB’lerde hava kirliliğini kontrol etmek daha avantajlıdır. Hava kirleticilerinin salınımını izlemek, bu hedefe ulaşma yolunda ne kadar ilerlediğini izlemenin anahtarıdır. OSB’lerin birkaç noktasına yerleştirilen hava kalitesi sensörleri ile arka plan kirlilik izleme çalışmalarıyla kirlilik kaynaklarının tespit edilmesi mümkündür.

Yeşil OSB, hava kirliliğinin sürekli olarak takip edilmesi yapılan yeşil yatırımlarının etkilerinin ölçümlenerek ortaya konulmasını, kendi kendisini denetlemesini, hava kalitesi üzerinden karbon emisyonlarının doğrulamasının yapılmasını, çevre kirliliğini yönetim altında tuttuğunu, çevre dostu olduğunu ve insanı merkeze koyan bir işleyişe sahip olduğunu ortaya koyacaktır. Yeni teknolojiden yararlanılarak kurulan hava izleme ağları OSB’lerin kendi içlerindeki kirlilik kaynaklarını değerlendirmeleri ve buna yönelik önlemlerin alınmasının sağlanmasını ve kamuoyu endişesini azaltacaktır.

Kaynakça

Altıkat, A., Ekmekyapar Torun, F., & Turan Bayram, T. (2011). Küresel Kirlilik: Dünyada, Avrupa Birliği’nde ve Türkiye’de Hava Kirliliği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, i. 27(2), s. 134–149.

Avrupa Komisyonu. (2015). Avrupa Yeşil Mutabakatı.

IPCC. (2021). İklim Değişikliği 2021.

Keleş, R. (2015). 100 Soruda Çevre, Çevre Sorunları ve Çevre Politikası. İzmir: Yakın Kitapevi.

Menteşe, S. (2017).Çevresel Sürdürülebilirlik Açısından Toprak, Su ve Hava Kirliliği: Teorik Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53).

Ministry of Industry and Technology. (2021). Çevresel ve Sosyal Yönetim Çerçevesi.

Moiseenko, T., Sharov, A., Voinov, A., & Shalabodov, A. (2012). Kirlilik Altındaki Büyük Göl Ekosistemlerinde Uzun Vadeli Değişiklikler: Kuzey-Doğu Avrupa Gölleri Örneği. Coğrafya, çevre, sürdürülebilirlik, 5(1), s. 67–83.

Munsif, R., Zubair, M., Aziz, A., & Muhammad, N. Z. (2021).Endüstriyel Hava Emisyon Kirliliği: Potansiyel Kaynaklar ve Sürdürülebilir Azaltma. Çevresel Emisyonlarda. IntechOpen.

Türk İstatistik Kurumu. (2020). Sera Gazı Emisyon İstatikleri, 1990–2020.

URL 1: https://www.who.int/news/item/04-04-2022-billions-of-people-still-breathe-unhealthy-air-new-who-data Milyarlarca insan hala sağlıksız hava soluyor: yeni DSÖ verileri. Nisan, 2022.

URL 2: https://ourworldindata.org/emissions-by-sector Sektör Emisyonları. Ağustos, 2020.

URL 3: https://www.c2es.org/content/international-emissions/ Küresel Emisyonlar. 2022.

URL 4: https://www.iklimhaber.org/turkiye-sera-gazi-emisyon-istatistiklerine-yakin-bakis/ A Closer Look at Turkey’s Greenhouse Gas Emission Statistics. Nisan, 2018.

Son Yazılar

Kentsel Hava KirliliÄŸi: Kaynaklar ve Kirleticiler
Kentsel Hava KirliliÄŸi: Kaynaklar ve Kirleticiler

2019 yılında Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ), hava kirliliÄŸini “insan saÄŸlığı için karşı karşıya olduÄŸumuz en ciddi çevresel tehdit” olarak tanımladı. Bu tehdidi göz ardı etmek, kendi saÄŸlığımızı ve çevremizi dah...

Daha fazla oku
Yerel Yönetimlerin Hava Kirliliği Mücadelesindeki Rolü
Yerel Yönetimlerin Hava Kirliliği Mücadelesindeki Rolü

Hava kirliliğini herhangi bir fiziksel, kimyasal veya biyolojik etmenler tarafından atmosferin doğal özelliklerinin değişmesi olarak tanımlayan Dünya Sağlık Örgütü, hava kirliliğini sağlık açısından önemli bir risk faktörü olara...

Daha fazla oku
Yeni İklim Politikaları-Yeşil OSB
Yeni İklim Politikaları-Yeşil OSB

Temiz havanın solunabileceÄŸi bir ortamda yaÅŸamak en temel insan haklarından biridir. Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre dünya nüfusunun %99’u kirli hava soluyor (URL 1). Hava kirliliÄŸinden kaynaklanan saÄŸlık sorun...

Daha fazla oku
İstanbul'da Okulların Hava Kalitesi - 2022 & 2023
İstanbul'da Okulların Hava Kalitesi - 2022 & 2023

Hava kirliliğinin bireyin sağlığı üzerindeki etkileri, toplam kişisel maruziyetle (dış mekân ve iç mekân) ilgilidir. Çocuklar yetişkinlere göre vücut ağırlıklarına göre daha fazla hava solur, daha fazla yiyecek yerler ve daha faz...

Daha fazla oku
Kirletici Kaynaklara Göre Hava Kalitesi Örnekleme Noktaları
Kirletici Kaynaklara Göre Hava Kalitesi Örnekleme Noktaları

Bölgenin kirlilik kaynağına göre hava kalitesi örnekleme noktalarının seçilmesi, hava kalitesinin iyileÅŸtirilmesi için en önemli noktalardan biridir.  Türkiye Hava Kalitesi Hava kirliliÄŸi, dünyanın önde gelen çevre saÄŸlığı r...

Daha fazla oku
Sektör Sohbetleri#1 - Sinan Yatkın
Sektör Sohbetleri#1 - Sinan Yatkın

Sektör sohbetleri dizisinde, hava sensörlerin geliÅŸimi, kullanımları, fırsatları ve zorlukları ve geleceÄŸi hakkında konuÅŸmak için deÄŸerli araÅŸtırmacılarla bir araya geliyoruz. Serimizin ilk konuÄŸu Sinan Yatkın. Avrupa Komisyonu...

Daha fazla oku
Deprem Bölgesinde Asbest Tehlikesi
Deprem Bölgesinde Asbest Tehlikesi

Deprem sonrası enkaz kaldırma çalışmalarında binalarda kullanılan asbest, deprem bölgesindekiler için büyük tehlike oluÅŸturuyor. 6 Åžubat 2023’te KahramanmaraÅŸ’ta meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki deprem 10 ilde bÃ...

Daha fazla oku
İnegöl Belediyesi Hava Kalitesi İzleme Ağı
İnegöl Belediyesi Hava Kalitesi İzleme Ağı

İnegöl Belediyesi, hava kalitesini izlemek için Airqoon sensörlerini kullanıyor. Hava kirliliği günümüzde insan sağlığına yönelik en büyük tehditlerden biri kabul edilmektedir. Birçok kentte mevcut hava kalitesi izleme ağları maliy...

Daha fazla oku
Alüminyum
Alüminyum

Alüminyumun dünya kabuğunun %8’ini oluşturan boksit minerali halinde doğadan alınmaktadır. Alüminyum düşük yoğunluk, iletkenlik, işlenebilirlik, hafiflik, dış etkenlere dayanıklılık, düşük bakım maliyetleri gibi konularda sund...

Daha fazla oku
Kadıköy Belediyesi Çevresel İzleme ve Erken Uyarı Sistemi
Kadıköy Belediyesi Çevresel İzleme ve Erken Uyarı Sistemi

Kadıköy Belediyesi, Hava İzleme Ağı için Airqoon’a güveniyor. Kadıköy, yarattığı deÄŸerler ile dünyadaki örnek ilçelerden biridir. Belediyeler ÅŸehirlerin büyümesini yönetmek ve ÅŸehir sakinlerinin saÄŸlığını ve yaÅŸam kal...

Daha fazla oku