14 Ocak 2025’te yayımlanan Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği, Türk sanayisinde yeşil dönüşümün yeni bir dönemini başlatıyor. Bu yönetmelikle birlikte hayatımıza giren “Sanayide Yeşil Dönüşüm Belgesi” (SYD), endüstrinin sürdürülebilir üretime geçişinde kritik bir rol oynayacak.
Bu düzenlemenin temelinde, Türkiye’nin küresel rekabet gücünü artırma hedefi yatıyor. Özellikle Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat sürecine uyum sağlamak ve Türk ürünlerinin uluslararası pazarlarda kabul görmesini kolaylaştırmak amaçlanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kredi Kayıt Bürosu arasında imzalanan protokol, bu dönüşümün finansal altyapısını oluşturuyor.
Yeşil Dönüşümün Yeni Anahtarı: SYD Belgesi
Artık sanayi tesisleri için yeni bir dönem başlıyor. SYD belgesi, işletmelerin çevresel performanslarını değerlendiren ve belirli standartlara uymalarını zorunlu kılan bir sistem getiriyor. Bu belge, sadece bir formalite değil, işletmelerin sürdürülebilir üretim yolculuğunda önemli bir rehber olacak. Belgenin, yeşil dönüşüme yönelik kredi programı dahil, finansmana erişim, sınırda karbon vergisi vb. her türlü kısıtlayıcı koşullarda kullanılabileceği değerlendiriliyor.
Belgelendirme sistemi, A’dan F’ye uzanan bir performans skalası sunuyor:
- A (100 puan): Mükemmel çevresel performans
- B (90-99 puan): Çok iyi performans
- C (80-89 puan): İyi performans
- D (70-79 puan): Yeterli performans
- E (60-69 puan): Geliştirilmesi gereken performans
- F (50-59 puan): Minimum kabul edilebilir performans
Geçiş Süreci ve Kritik Tarihler
Bu değerlendirme sistemi, enerji üretiminden kimya endüstrisine, metal üretiminden atık yönetimine kadar geniş bir yelpazedeki yaklaşık 6 bin tesisi kapsıyor. Mevcut tesisler için 2028 yılına kadar en az F, 2030 yılına kadar ise en az D seviyesine ulaşma zorunluluğu getiriliyor. Yeni kurulan tesisler içinse başlangıçtan itibaren en az D seviyesi şartı aranıyor.
Denetim ve İzleme Mekanizması
Yönetmelik, Mevcut En İyi Teknikler (MET) standardını getirerek, işletmelerin teknolojik ve ekonomik açıdan sürdürülebilir bir üretim modeline geçişini hedefliyor. Sürekli izleme ve raporlama zorunluluğu, beş yılda bir yapılacak belge yenileme süreçleri ve üçüncü taraf doğrulama sistemi ile denetim mekanizması güçlendiriliyor.
İşletmeler İçin Fırsatlar
SYD belgesi, Türkiye’nin yeşil ekonomiye geçişinde üç kritik alanda dönüşüm sağlıyor:
Birincisi, uluslararası rekabette Türk firmalarının ESG (Çevre, Sürdürülebilirlik, Yönetişim) performansını somut ve ölçülebilir hale getiriyor. Bu, özellikle AB pazarında rekabet eden firmalar için hayati önem taşıyor. Çünkü artık uluslararası ticarette çevresel standartlar, ürün kalitesi kadar önemli bir kriter haline geldi.
İkincisi, yeşil finansmana erişimi kolaylaştırıyor. Bankalar ve finans kuruluşları, SYD belgesini kredi değerlendirmelerinde bir kriter olarak kullanabilecek. Bu sayede çevre dostu üretim yapan tesisler, daha uygun koşullarda finansmana erişebilecek.
Üçüncüsü, yeni iş alanları ve teknolojik dönüşüm fırsatları yaratıyor. Temiz teknoloji yatırımları, enerji verimliliği projeleri ve sıfır atık uygulamaları gibi alanlarda yeni istihdam olanakları doğacak.
Sonuç olarak,
Yeni yönetmelik, sanayiciler için hem zorluk hem fırsat sunuyor. Bu belge, sadece bir sertifikasyon değil, Türk sanayisinin sürdürülebilir ve rekabetçi bir yapıya kavuşması için stratejik bir araç niteliği taşıyor. Tesislerin 2028’e kadar F, 2030’a kadar D seviyesine ulaşma zorunluluğu, önemli teknolojik ve finansal yatırımlar gerektiriyor. Öncelikle mevcut durumlarını değerlendirip, sürekli izleme sistemleri kurmaları ve veri yönetim altyapılarını oluşturmaları gerekiyor. İlk bakışta maliyetli görünse de, piyasada uygun fiyatlı, etkin çözümlerin varlığı bu süreci kolaylaştırıyor. SYD belgesi, yeşil finansman fırsatlarına erişimi kolaylaştırırken, özellikle AB pazarında artan sürdürülebilirlik kriterleri açısından ihracatçılara önemli referans olacak. Sanayicilerin proaktif davranıp, gerekli teknolojik ve operasyonel değişiklikleri erkenden planlamaları, bu geçiş sürecini daha verimli yönetmelerini sağlayacak.
Kaynakça
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2025). Endüstriyel Emisyonların Yönetimi Yönetmeliği. Resmi Gazete.
Alkin, K. (2025). Türk Sanayisi için ‘Yeşil Dönüşüm’de Stratejik Adım. İstanbul Ticaret Gazetesi.
