Hava kirliliğini herhangi bir fiziksel, kimyasal veya biyolojik etmenler tarafından atmosferin doğal özelliklerinin değişmesi olarak tanımlayan Dünya Sağlık Örgütü, hava kirliliğini sağlık açısından önemli bir risk faktörü olarak nitelendirilmektedir. Maruziyetin ölüme kadar giden, ciddi boyuta ulaşan sonuçları bulunmaktadır. Bu nedenle, yerel hava kalitesi kontrolü günümüzde hiç olmadığı kadar büyük bir önem taşımaktadır. Yerel düzeyde uygulanan politikalar ve stratejiler, toplumun genel yaşam kalitesini artırabilir ve sağlık risklerini azaltabilir.
Yerel yönetimlerin hava kirliliği konusundaki en başlıca görevleri, hava kirliliğine neden olan işyerlerini ve konutları denetlemek, kirlenmeye neden olan faktörleri ortadan kaldırmak için gerekli önlemleri aldırmak ve kirletenler hakkında yasal işlem yapılması için ilgili makamlara bildirmektir. Kötü hava kalitesini azaltmak, çoğu durumda müdahaleye göre ön maliyeti yüksek olsa bile, doğrudan ve kanıtlanmış yüksek ekonomik faydalara sahiptir.
PM2.5 konsantrasyonlarının 1 μg/m3 azaltılmasının Avrupa’da GSYİH’yı ortalama %0.8 artırdığı tahmin edilmektedir.
Yerel yönetimler, yerel hedeflere ulaşmanın yanı sıra, ulusal hedeflere katkıda bulunmada da rol oynamaktadır. Kaynak itibariyle şehirlerde yoğun olarak gözlenen kirlilik kaynağı; ulaşım, konut ve sanayi olmak üzere üç gruptan kaynaklanan; partiküler maddeler (PM), Kükürt Dioksit (SO2), Karbon Monoksit (CO), Ozon (O3), azot oksitler (NOx), hidrokarbonlar, ağır metallerdir.
OECD, 2050 yılında dış ortam hava kirliliğinin, dünya genelinde çevresel koşullara bağlı ölümlerin birincil nedeni olacağını öngörüyor.
Yerel yönetimler, hava kirliliği ile mücadelede çeşitli sorumlulukları üstlenmeli
Şehir Planlaması
Endüstriyel tesisler ve fabrikalar, yakılan ve doğrudan atmosfere salınan karbondioksit ve metan gibi büyük miktarlarda toksik maddeler üretir. Fabrikaları ve endüstriyel tesisleri yerleşim alanlarından uzak tutmak, vatandaşları bir sanayi tesisini çevreleyen alanlarda salınan sert ve yoğun kimyasalları ve kirleticileri solumaktan koruyacaktır. Şehirde aktif seyahat ve toplu taşımayı artırmak, arabalardan gelen hava kirleticilerinin önüne geçmenin en iyi yoludur.
Denetim ve Düzenleme
Yerel yönetimler, endüstriyel tesislerin ve diğer kirlilik kaynaklarının faaliyetlerini denetlemeli ve gerektiğinde düzenlemeler yapmalıdır. Bölgesel bir kirletici olarak PM2.5 ayrıca uzun mesafeler kat eder ve geniş bir alanda arka plan seviyelerini artırır. Ancak, yerel makamların üzerinde kontrol sahibi olduğu PM2.5 kaynakları vardır. Bu nedenle, PM2.5 şu anda Yerel Hava Kalitesi Yönetimi çerçevesinin bir parçası olmasa da, yerel makamların kontrolleri altındaki kaynaklardan gelen PM2.5 emisyonlarını azaltmak için yetkilerini etkin bir şekilde kullanmalarını gerekmektedir.
Kamu Farkındalığı
Hava kalitesi yönetimi sadece tek bir kamu kurumunun görev, yetki ve sorumluğunda takip edilerek nihai sonuca erişilebilecek bir durum değildir. Aksine, vatandaşından bütün kamu ve özel sektör olmak üzere herkesin gereken hassasiyeti göstermesinin önem arz ettiği bir ekip çalışmasıdır. Teknik altyapı ne kadar mükemmel yapılırsa yapılsın hava kalitesinin iyileştirilmesi için vatandaşların bilinçlenmesi şarttır. Yerel topluluklarda hava kalitesi etkileri ve bunların nasıl azaltılacağı konusunda farkındalık yaratmak gereklidir.
İzleme ve Veri Toplama
Güvenilir ve gerçek zamanlı hava kalitesi verilerine erişim, yerel yönetimlerin, topluluklarının en kritik hava kalitesi sorunlarını ele alarak kaynakları etkili bir şekilde önceliklendirmesine ve tahsis etmesine olanak tanır. Hava kalitesi verileri sağlayan referans istasyonları çok maliyetlidir ve sayıca azdır. Araştırmalar, hava kalitesinin 200 metre mesafede önemli ölçüde değişebileceğini gösteriyor. Uygun maliyetli hava sensörlerinin konuşlandırılması daha kolay olmakla birlikte, bu onları devlet tarafından işletilen istasyonların olmadığı bölgelerde ve uzak bölgelerde daha uygun bir kamu alternatifi haline getirir.
Hava Kalitesinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Kapsamında Bir Yerel Yönetim Örneği: İnegöl Belediyesi
Bursa İnegöl’de mobilya fabrikalarının fazlalığından ötürü kirletici yüksek değerler görülmekte ve bölgede 1 adet referans istasyon bulunmaktadır. İnegöl Belediyesi ile yaptığımız işbirliği kapsamında, yoğun endüstriyel faaliyetlerin ve günlük 60 bin aracın geçtiği D100 karayolu alanı ve çevresine airqoon hava izleme sistemini kurduk. sistem sayesinde bölgedeki hava kalitesi ve hava kirliliği düzeyleri sürekli olarak izlenmekte ve veriler airqoon bulutu üzerinden toplanmaktadır. Hava sensörlerinden gelen canlı veriler, https://inegol.bel.tr/havakalite adresinde yayınlanmaktadır. Bu harita, hava kirliliğine duyarlı vatandaşların günlerini planlamalarına ve maruz kalmalarını sınırlamalarına olanak tanımaktadır.
